Psikoloji insan davranışlarını ve düşüncelerini inceleyen bilim dalıdır. Yani insan davranışlarının altındaki ruhsal (biyolojik) genetik sebepleri araştırır. Anne karnındaki dönemden ölüme kadar tüm yaşamı inceleyebilir.
Psikolojinin Temel Bilim Alt Dalları
DENEYSEL PSIKOLOJI
Deneysel psikolojinin araştırma konularının basında bilişsel süreçler gelir. Bir deneysel psikolog uyarıcıların nasıl duyumsandığını, algılandığını, hatırlandığını, uyarıcı karmaşıklığının dikkate etkisini inceler. Biyolojik süreçleri inceleyen fizyolojik psikoloji ile yakından ilgilidir. Bu doğrultuda duyu organları ,yapısı ,işleyişi ve vücuttaki hormonlar gibi diğer işlevlerin davranıştaki etkisine de bakar. Ayrıca deneysel psikolojide hayvan davranışları da temel konulardandır ama hayvan davranışlarında daha gözlenebilir dış hareketlere odaklanılır.
BİLİŞSEL PSİKOLOJİ
Algılama, dikkat, dil, bellek ve düşünme gibi zihinsel süreçlere odaklanan bir alt daldır ama zihinsel süreçler doğrudan gözlemlemek mümkün olamadığı için davranışlardan çıkarımlar yapılır bu çıkarımlar içinde deneysel teknik ve testler kullanılabilir. Güncel psikolojide ise biyolojik temelli incelemeler ile bu süreçler doğrudan gözlemlenebilir olmuştur. Psikolojide tüm süreçlerde her zaman en kritik beden bölgesi BEYIN olmuştur. Psikolojik süreçler ve beden yapısı ilişkisini inceleyen alt uzmanlık alanları vardır:
-Psikofizyoloji; bağımsız değişkeni psikolojik süreçlerdir. Bir duygunun, bilişin beyin üzerindeki etkisine bakar.
-Fizyolojik Psikoloji; bağımsız değişkeni beyinsel süreçler, bağımlı değişkeni psikolojik süreçlerdir. Örneğin beyni uyaran bir maddenin davranıştaki etkisine bakabilir ama bunu sağlıklı insanlar üzerinde denemek etik kurallara aykırıdır bunu ancak etik kurallar çerçevesinde hayvanlar ve hasta insanlar üzerinde tıp uzmanları yapabilir.
-Biyopsikoloji; biliş – beyin ilişkisini evrimsel bakış açısıyla inceler.
-Nöropsikoloji; beyindeki hasar ve bozuklukların bilişsel süreçlere etkisine bakar.GELİŞİM PSIKOLOJISI
Doğumdan ölüme kadar davranışların hangi etkenlerden etkilendiğine bakar. Bireylerin yaşa bağlı olarak gösterdiği fiziksel, zihinsel, sosyal değişimleri inceler. Çocukluk psikolojisi, ergen psikolojisi, yaşlılık psikolojisi gibi alt dallara ayrılır.
SOSYAL PSİKOLOJİ
Davranış, düşünce ve duygulanımlarının diğer insanlarla kurulan ilişkilerde ki etkisine bakar. Sosyal psikolojinin başta gelen isimlerinden olan G. Allport’a göre sosyal psikoloji; insanın diğerleriyle olan ilişkisini anlamayı ve açıklamayı amaçlar.
Psikolojinin Uygulamalı Alt Bilim Dalları
KLINIK PSIKOLOJI
Klinik psikoloji; kişideki rahatsızlığı , ruhsal problemleri ve uyumsuzlukları tahmin etmek ve hafifletmek için bilimi, teoriyi ve uygulamayı bütünleştirir. Yaşam boyu değişen kültürlerde ve tüm sosyo-ekonomik düzeylerdeki insan fonksiyonlarının zihinsel, duygusal, biyolojik, psikolojik veü davranışsal yönleri üzerine odaklanır.
Klinik psikologlar başlangıç aşamasındaki ruh hastalıklarını önleyebilmek ve ruh sağlığını koruyucu uygulamalardan erken müdahaleye, basit uyum problemlerinden hastane yatışı gerektiren durumlara kadar geniş bir alanda aktif rol oynar.ENDÜSTRİ PSIKOLOJISI
Kurumlardaki insan kaynakları uygulamaları ve bu uygulamalarda çalışanların bireysel – örgütsel tutumları, motivasyonları, kurumun kültür ve dinamiklerini bilimsel araştırmalar ile inceler. Psikoloji biliminin bilgilerinin iş alanında kullanılması da diyebiliriz. Ülkemizde yeni gelişmekte olan bu alt alan personel eğitimi, iş doyumu ve iş analizi gibi konularla da ilgilenir.
EĞİTİM PSIKOLOJISI
Eğitim – öğretim koşullarını iyileştirmek için insan gelişimi, motivasyon, davranış yönetimi ve değerlendirmesi gibi çeşitli psikolojik teori ve ilkeleri bir araya getirir. Amacı bir öğrencinin eğitiminde etkili kişiler için öneriler sunmak değil aksine çeşitli eğitim ortamlarında çeşitli yollarla uygulanabilen genel ilkeleri belirlemektedir.
Eğitim psikologları eğitim politikaları ve standartlarını geliştirmeye ve gözden geçirmeye yardımcı olurlar.
Seray Madran