Toplum içinde üzerine en çok konuştuğumuz şey, kuşkusuz ki para. Bunu çok abartı gelebilir, ancak biraz düşününce hak vereceksiniz. Dolaylı da olsa, hayatımızı paranın etrafında konumlandırıyoruz.
Örneğin, mesleğinizi belirlerken, seçim yaparken, hayatınızı şekillendirirken, yeni bir eve çıkarken, karnınızı doyururken, bir yerlere gitmek istediğimizde ve bunun gibi bir çok durumda paraya temas ediyoruz.
Hal böyle olunca aklımıza şu meşhur soru geliyor: Para mutluluk getirir mi?
Bilim adamları onlarca yıldır mutluluğun para ile ilişkisini saptayan araştırmalar yapmış ve bunların sonuçlarını çok açık bir şekilde ortaya koymuşlardır. Para mutluluğu satın alabilir, ancak birçok insanın düşündüğünden çok daha az miktarını (Aknin et al., 2009, Diener and Biswas-Diener, 2002). Gelir ile mutluluk arasında bir ilişki mevcut, ancak bu çok zayıf bir ilişki.
Ne oluyor da insanın çok parası olmasına rağmen mutlu olamıyor? Aslında bunun cevabı çok basit, mutluluk sadece satın alma davranışıyla sınırlandırılamaz. Ancak bu demek değildir ki parayla mutluluğun hiçbir ilişkisi yok.
Para ile insanlar daha uzun ve sağlıklı yaşamayı sağlayabilir, hayatla ilgili kaygılara karşı kendilerini koruyabilir, arkadaşlarıyla ve aileleriyle geçirebilecek daha fazla boş zaman yaratabilir, doğal günlük rutinlerini kontrol edebilirler.
Refah seviyesi yüksek insanların sadece pahalı oyuncakları vardır demek eksik kalacaktır. Onların, dikkat ederlerse, iyi beslenme fırsatları, düzenli sağlık kontrolleri, daha fazla boş zamanları ve sevdikleri işlerle uğraşma şansları olacaktır. Bu saydıklarımız, daha kolay ulaşılabilir bir mutluluk kavramının ön koşulları olarak görülebilir. Ancak bunlara sahip olan herkes, olmayanlardan daha mutludur diyemeyiz.
Peki, çok fazla harcama yapmasına rağmen, mutluluğa kavuşamayanları nasıl açıklayacağız?
Ne oluyor da insanlar çok para harcamasına rağmen mutlu olamıyorlar?
Amerika’nın saygın üniversitelerinde 3 psikoloji uzmanının yaptığı bir araştırmaya göre, para harcama şeklimizin mutluluk ile doğrudan bir ilişkisi var.
1) 1) Ürün almaktansa deneyim satın alın:
Araştırmalar gösteriyor ki, insanlar ürün almaktansa deneyim satın aldıklarında, daha mutlu oluyor. İnsanların mutluluk algılarına baktığınızda, genellikle şu anda yaptıkları aktivitelerden ve odaklandıkları düşüncelerden bahsettiklerini görmekteyiz.
2) 2) Kendinizden çok başkalarına yardım edin:
Paranızı kendiniz için kullanmaktansa başkalarının ihtiyaçlırını karşılamak için harcayın.
3) 3) Keyif veren pahalı bir nesne almaktansa, küçük küçük daha ucuz birçok nesne alın.
Örneğin 12 parça çikolatayı iki günde yemektense, bunu 6 güne yayarak her gün iki parça yemek daha iyi gelecektir.
4) 4) Uzun süreli hayat sigortalarından kaçının.
Daha doğru bir tabirle, pahalı sizi zorlayıcı hayat sigortalarından kaçının.
5) 5) İlk önce ödeyin, sonra alın.
Dünyadaki milyonlarca kredi kartının yaptığı şey, ilk önce harcatmak sonra ödetmektir. Bu araştırmaya göre benzer harcama stilleri, kişiye kendini daha iyi hissettirmiyor.
6) 6) Çevresel özelliklerin harcamalarınızı satın almanız dışında farklı şeyleri de etkileyeceğini bilin.
Bir ev aldığınızda bu sizi sadece bir mülk edinmek şeklinde etkilemez, aynı zamanda farklı açılardan da hayatınızı şekillendirecektir.
7) 7) Satın aldığınız şeylerin fiyatlarını kıyaslamaktan kaçının.
Fiyatları kıyaslayan sitelerden uzak durmak atılabilecek ilk adım gibi duruyor.
Bu adımları uygulamak kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlayabilir. Bu çalışma, satın alma esnasındaki davranışlarımızı düzenleyerek mutlu olmamızı sağlıyor.
Psikolog
Barış Gürkaş
İstanbul
Referanslar:
Aknin et al., 2009L. Aknin, M.I. Norton, E.W. Dunn From wealth to well-being? Money matters, but less than people think Journal of Positive Psychology, 4 (2009), pp. 523–527
Elizabeth W. DunnDaniel T. GilbertIf money doesn’t make you happy, then you probably aren’t spending it right