Birçoğumuz zaman zaman stres altında oluyoruz. Bize sıkıntı yaratan durumlarda ise gerginlik duyuyor, öfkemizi kontrol altına almakta zorlanabiliyoruz. Böyle durumlarda kendimizi rahatlatmak için sessiz ve sakin ortamlarda bulunmak istiyoruz ya da sevdiğimiz aktiviteleri yapıyoruz. Ancak bazı kişiler bu sıkıntılı durumlardan duyduğu gerginlik anlarında saçlarını koparabiliyorlar. Özellikle 2 ve 6 yaş aralığında sık rastlanan bu hastalık erişkinlik döneminde ortalama 17 yaşında ortaya çıkmaktadır. Erişkinlik döneminde kadınlarda erkeklerden 4 kat daha fazla görülmektedir.
Saç Yolma Bozukluğu olarak adlandırılan Trikotilomanin genellikle stresten kaynaklandığı söyleniyor. Bununla beraber anksiyete ve depresyon gibi durumlarda da trikotilomaniye rastlanılıyor. Trikotilomanide depresyon ve anksiyete gibi durumlara rastlanılması bireyin sosyal ve iş yaşantısındaki ilişkilerinin bozulmasına neden olur. Saç yolma hastalığı olan bireyler bu sıkıntılı durumlarını gizlemek için spor yapmak, kuaföre gitmek gibi günlük aktivitelerden kaçınırlar. Ayrıca çoğu trikotilomani hastası, saçlarını yolduğunu gizlemek için de birçok yola başvurur. Gözle görülecek derecede ortaya çıkan saç kayıplarında genellikle peruk kullanarak veya farklı saç stilleri oluşturarak gizlemeye çalışırlar.
Trikotilomani hastaları en çok saçlarını koparırlar ancak bununla birlikte koltuk altlarından, göğüslerinden ve kollarından da tüy yolan kişilere de rastlanılmaktadır. Bireyler bu davranışlarından acı duymazlar. Aksine yaptıkları şeyden haz duyarlar. Bazı hastalar öfke duyduklarında, kendilerini değersiz hissettiklerinde yaşadıkları olumsuz duyguları azaltmak için saç yolma eylemini bilinçli olarak yaparken, bazı hastalar ise sakin ortamlarda, yalnızken, kitap okurken veya televizyon izlerken farkında olmadan saç yolma eylemini yapmaktadırlar. Uzmanlar bu hastaların %30’unda kılı kopardıktan sonra çiğneme eyleminin ve hatta yutma eyleminin söz konusu olabileceğini söylüyorlar.
Çocukluk Dönemindeki Trikotilomanide Ebeveynlerin Tutumu Nasıl Olmalıdır?
Çocuklukta görülen trikotilomani ebeveyn-çocuk ilişkisindeki bozukluklardan, çocuğun yalnız bırakılacağına ilişkin korkusundan kaynaklanabiliyor. Çocukluk döneminde kızlarda ve erkeklerde eşit olarak görülen bu hastalık 2 ile 6 yaş aralığında özellikle 4 yaşından önceki dönemde parmak emme davranışı şeklinde başlar. Çocuk 6 yaşına geldiğinde saçlarını yolma davranışı hala devam ediyorsa bu hastalık ergenliğe kadar devam edebilir.
Ebeveynler çocuklarının bu davranışlarını çok iyi bir şekilde gözlemlemelidirler. Çocuklarının saç yolma davranışını en aza indirmek ve tamamen ortadan kaldırmak amacı ile bu davranışın ne sıklıkta yapıldığını kaydedebilir ve ödüllendirme yapabilirler. Çocuğu ödüllendirmek, saç yolma eyleminin devam etmemesi için olumlu bir sonuç sağlayacaktır. Ayrıca saç yolma davranışının hoş olmayan bir durum olduğunu dile getirmek çocuğun bu problemini dışa vurmasına ve bununla yüzleşmesine fayda sağlayacaktır.
Trikotilomani Tedavisi
Öncelikle bireyin bir psikoterapiye başlaması önerilir. Psikolog/Psikiyatrist ve dermatoloğun birlikte tedavi sürecini yürütmeleri ve hastaya hem psikolojik destek sağlanması hem de ilaç tedavisi uygulanması faydalı olacaktır. Bununla beraber alışkanlığı tersine çevirme yapılarak kişiyi saç koparmaya iten nedene bakılmalı ve sonrasında saç koparmak yerine başka bir davranışa yönlendirme yapılmalıdır. Ayrıca bu yöntemlerle birlikte gevşeme teknikleri de kullanılarak hastanın rahatlaması sağlanabilir.
Esra Demirboğa